ทำความเข้าใจให้ถูกต้อง

     ก่อนที่จะได้พูดถึงเรื่องของพญานาคในเบื้องต้นต้องทำความเข้าใจในเรื่องของ “ทิพย์ภาวะ” และสถานที่อยู่ของผู้มีกายเป็นทิพย์ภาวะกันเสียก่อน เพื่อไม่ให้เกิดความสับสน และสามารถเข้าใจเรื่องของพญานาคได้มากขึ้น

     กล่าวคือ ภพภูมิที่อยู่ของผู้มีกายทิพย์ (ทิพย์ภาวะ) แต่ยังคงเกี่ยวข้องอยู่กับกาม เรียกว่า “ฉกามาพรภูมิ” หรือ “สวรรค์ 6 ชั้น” อันประกอบไปด้วย

     สวรรค์ชั้นที่ 1 ชื่อว่า จาตุมหาราชิกา

    สวรรค์ชั้นที่ 2 ชื่อว่า ดาวดึงส์
    สวรรค์ชั้นที่ 3 ชื่อว่า ยามา
    สวรรค์ชั้นที่ 4 ชื่อว่า ดุสิต
    สวรรค์ชั้นที่ 5 ชื่อว่า นิมมานรดี
    สวรรค์ชั้นที่ 6 ชื่อว่า ปรนิมมิตสวัตดี

     เฉพาะสวรรค์ชั้น  “ จาตุมหาราชิกา” สวรรค์ชั้นที่ 1 เป็นสวรรค์ชั้นแรกและอยู่ต่ำที่สุด คือ ตั้งอยู่เหนือยอดเขา “ยุคันธร” ซึ่งเป็นภูเขาที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ สูงกว่าแผ่นดินขึ้นไป 326,000,000 วา คิดเป็น 46,000 โยชน์

     สวรรค์ชั้นนี้แบ่งออกเป็น 4 ส่วน คือ มี 4 เมือง โดยมีเทวดาปกครองตามเมืองของตน ได้แก่

     1. ท้าวธตรฐ ปกครองพวกคนธรรพ์ อยู่ทางทิศตะวันออก

     2. ท้าววิรุฬหก ปกครองพวกยักษ์กุมภัณฑ์และยักษ์ผีเสื้อ อยู่ทางทิศใต้

    3. ท้าววิรูปักษ์ ปกครองพวกครุฑและนาค อยู่ทางทิศตะวันตก

     4. ท้าวเวสสุวรรณ (ท้าวกุเวร) ปกครองพวกยักษ์ อยู่ทางทิศเหนือ

     เทวดาผู้เป็นใหญ่ปกครองทั้ง 4 องคืนี้เรียกว่า “ท้าวจตุโลกบาล” หรือ “ท้าวมหาราชทั้ง 4” ซึ่งตำแหน่งของท้าวทั้ง 4 นั้น ถูกจัดสรรขึ้นโดย “พระอินทร์” ผู้เป็นใหญ่แห่งสวรรค์ชั้น “ดาวดึงส์”

     ส่วนสาเหตุที่ทำให้ได้ไปเกิดในสวรรค์ชั้นที่ 1 นี้ ตามความเชื่อกล่าวไว้ว่า เมื่อครั้งเป็นมนุษย์ไม่รู้ “หลัก” ในการทำบุญ และไม่ค่อยได้ “สั่งสม” บุญกุศล แต่เป็นประเภทที่ว่า นานๆ ทำที หรือเป็นประเภททำบุญแบบไม่บริสุทธิ์ใจ บุญกุศลที่ได้เลยไม่บริสุทธิ์เท่าที่ควร และนอกเหนือจากนั้น บาปในตัวก็ยังหลงเหลืออยู่ แต่อาศัยที่มีบุญช่วยอยู่บ้าง และเมื่อก่อนจะสิ้นใจได้นึกถึงบุญกุศลที่เคยทำมา จึงได้มาเกิดที่สวรรค์ชั้นนี้ก่อน หากหมดบุญแล้วก็จะไปชดใช้กรรมที่เคยก่อมา

     อายุของผู้มีภาวะอันเป็นทิพย์ในสวรรค์ชั้นนี้ คือ 500 ปีทิพย์ เท่ากับ 9,000,000 ปีมนุษย์

     ในบรรดาสวรรค์ทั้ง 6 ชั้นดังกล่าวนั้น “สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา” เรียกได้ว่ามีความหลากหลายแห่ง “ภาวะ” มากที่สุด เพราะนอกจากจะมีท่านผู้มีภาวะอันเป็นทิพย์หลาย “เผ่า” อาศัยอยู่รวมกันแล้ว เช่น เทวดา นางฟ้า คนธรรพ์ ยักษ์ พญานาค ครุฑ เป็นต้น สวรรค์ชั้นนี้ยังอยู่ใกล้กับโลกมนุษย์มากกว่าชั้นอื่นๆ และมีบางส่วนที่เกี่ยวเนื่องกับมนุษยภูมิ

     ฉะนั้น ในอดีตจนถึงปัจจุบัน มนุษย์บางคนจึงมีประสบการณ์กับเรื่องที่สัมพันธ์หรือเกี่ยวข้องกับท่านผู้มีภาวะอันเป็นทิพย์ในสวรรค์ชั้นนี้ หนึ่งในเหตุการณ์ที่คนทั้งหลายให้ความสนใจและกล่าวถึงมากที่สุดเรื่องหนึ่งก็คือ “พญานาค”

     โดยเฉพาะในทางพระพุทธศาสนานั้น เรื่องราวของพญานาคจะมีบทบทาสำคัญเป็นอย่างมาก และปรากฎอยุ่หลายที่ เรียกได้ว่าบางเรื่องก็มีมาก่อนกาลอุบัติของพระพุทธเจ้า บางเรื่องก็เกิดขึ้นโดยตรงกับพระพุทธเจ้า และบางเรื่องก็เกิดกับพระอริยสาวกทั้งหลาย